Ιερά Μονή Αγ. Ηρακλειδίου: ένα αρχαίο μοναστήρι που παρά τις δυσκολίες είναι ακόμα ζωντανό...

Η Ιερά Μονή Ηρακλειδίου βρίσκεται στην επαρχία Λευκωσίας, κοντά στο χωριό Πολιτικό και την αρχαία πόλη Ταμασό. Είναι αφιερωμένη στον Αγ. Ηρακλείδιο, μαθητή των Αποστόλων Παύλου, Βαρνάβα και Μάρκου και έναν από τους πιο σημαντικούς ιεράρχες της Κύπρου που προσέφερε τα μέγιστα στη διάδοση του Χριστιανισμού στο νησί. Μάλιστα ο Αγ. Ηρακλείδιος έγινε ο δεύτερος αρχιεπίσκοπος Κύπρου, μετά τον θάνατο του Αποστόλου Βαρνάβα.

Ο Άγιος Ηρακλείδιος έζησε τον 1ο αι. μ.Χ. Στον χώρο της Μονής έχει βρεθεί ρωμαϊκός τάφος που εικάζεται ότι ανήκει στον Άγιο. Πάνω από τον τάφο χτίστηκε τον 4ο αι. μαρτύριο, δηλαδή μικρό οικοδόμημα-μνημείο του τάφου. Τον 5ο. αι. ιδρύθηκε στην περιοχή μοναστήρι, πιθανώς αφιερωμένο στον Άγιο Ηρακλείδιο, που ως καθολικό είχε μια τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική. Η Μονή αυτή καταστράφηκε τον 8ο αι. και στη θέση της χτίστηκε νέα. Στα ερείπια του επίσης κατεστραμμένου μαρτυρίου οικοδομήθηκε μαυσωλείο με ψηφιδωτό δάπεδο, που ήταν διακοσμημένο με γεωμετρικές παραστάσεις και το μονόγραμμα του Ιησού. Η Μονή αυτής της οικοδομικής φάσης διατηρήθηκε ως τον 15ο αι., όπως και το μαυσωλείο, το δάπεδο του οποίου καλύφθηκε με μαρμαροθετήματα. Ίχνη της αρχαιότερης Μονής διατηρούνται κάτω από τα θεμέλια του σύγχρονου μοναστηριού.

Στη Μονή του Αγ. Ηρακλειδίου λειτουργούσε σημαντικότατο αγιογραφικό εργαστήριο. Οι μοναχοί του εικονογράφησαν πολλούς ναούς της Κύπρου. Από τους πιο σημαντικούς αγιογράφους που μαθήτευσαν ή δίδαξαν σε αυτό ήταν οι ιερομόναχοι Ιωαννίκιος, Νεκτάριος, Φιλάρετος κ.ά. Ο Φιλάρετος αποτύπωσε στο ανατολικό τόξο του καθολικού ναού της Μονής εικονογραφίες που σχετίζονται με τη ζωή του Αγ. Ηρακλειδίου.

Μετά το 1821 η Μονή διαλύεται και η περιουσία της ενοικιάζεται από την Αρχιεπισκοπή Κύπρου σε ιδιώτες που αποκαλούνται «επιστάτες». Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης ο ναός και τα κτίσματα της Μονής υπέστησαν μεγάλες ζημιές, έφτασαν μάλιστα να απειλούνται με κατάρρευση. Στις 23 Ιουλίου 1962 το μοναστήρι επαναλειτουργεί ως γυναικείο κοινόβιο. Οι μοναχές Θεοφανώ, Ευπραξία και Χαριθέα με την ευλογία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ δίνουν νέα πνοή στη Μονή. Τα κτίρια ανακαινίζονται, κτίζονται νέα και η Μονή αποκτά ξανά ζωή. Σήμερα εξακολουθεί να λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι με 40 μοναχές.