Το Παλαιχώρι βρίσκεται ανάμεσα στα σύνορα Λευκωσίας – Λεμεσού , αν και διοικητικά ανήκει στην επαρχία Λευκωσίας, από την οποία απέχει μόλις 43 χιλιόμετρα. Το χωριό αποτελείται από δύο κοινότητες και δύο κοινοτικά συμβούλια, το Παλαιχώρι Ορεινής και το Παλαιχώρι Μόρφου. Οι δυο κοινότητες διαχωρίζονται από ένα φυσικό σύνορο, το «ρυάκι Παλαιχωρίου». Ουσιαστικά όμως τα δύο χωριά συγκροτούν ένα μεγάλο κεφαλοχώρι, το σημαντικότερο της περιφέρειας της Πιτσιλιάς.
Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία το Παλαιχώρι απαντάται ως ένα και μόνο χωριό, μέχρι και την εποχή της Τουρκοκρατίας , οπότε ιδρύθηκαν οι επισκοπικές περιφέρειες της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου, όπου τότε το Παλαιχώρι Ορεινής υπήχθη διοικητικά στην περιφέρεια της Αρχιεπισκοπής, ενώ το Παλαιχώρι Μόρφου στην περιφέρεια της επισκοπής της Κυρηνείας.
Η ίδρυση του Παλαιχωρίου ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια και αυτό μαρτυρείται από την ελληνική του ονομασία. Μετέπειτα κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας το χωριό αποτέλεσε ιδιωτικό φέουδο.
Το Παλαιχώρι, το οποίο είναι κτισμένο αμφιθεατρικά σε υψόμετρο περίπου 900 μέτρων, αποτελεί ένα από τα ωραιότερα ορεινά χωριά της Κύπρου. Διατηρεί τον παραδοσιακό του χαρακτήρα, έχει πλούσιους ιστορικούς χώρους και μνημεία, ενώ διαθέτει απαράμιλλη φυσική ομορφιά.
Η κοινότητα διαθέτει εκκλησίες και εξωκλήσια μεγάλης θρησκευτικής και ιστορικής σημασίας, καθώς διασώζουν τοιχογραφίες και εικόνες ανεκτίμητης αξίας. Ο σπουδαιότερος ναός είναι αυτός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, ο οποίος αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία για την ιστορία της βυζαντινής τέχνης και έχει ενταχθεί στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco. Οι άλλες εκκλησίες είναι αυτές της Παναγίας της Χρυσοπαντάνασσας , κτίσμα του 16ου αιώνα που ανήκει στον τύπο του φραγκοβυζαντινού ναού, η εκκλησία του Αγίου Λουκά κτίσμα της τρίτης δεκαετίας του 20ου αιώνα που ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με τρούλλο, ο ναός του Αγίου Γεωργίου που ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής και χρονολογείται γύρω στον 16ο με 17ο αιώνα. Μέσα στην καταπράσινη κοιλάδα της Μαρούλλενας συναντάμε το εξωκλήσι των Αγίων Αναργύρων που πρόκειται για ένα μικρό ξυλόστεγο ναό, ο οποίος βρίσκεται σε ένα υπέροχο περιβάλλοντα χώρο με ελιές, πλατάνους , αμυγδαλιές. Από εδώ μπορείτε να περπατήσετε το μονοπάτι της φύσης τριών χιλιομέτρων που καταλήγει στο Απλίκι.
Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει και στη μεγάλη προσφορά των κατοίκων της κοινότητας στον απελευθερωτικό αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. 1955 – 59 και αυτό πιστοποιείται και από το μεγάλο αριθμό μνημείων που βρίσκονται στο χωριό και που αναφέρονται στη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Ήρωες όπως ο Κυριάκος Μάτσης, ο Μιχάλης Καραολής και ο Νίκος Γεωργίου είχαν καταγωγή από το Παλαιχώρι. Στο προαύλιο της εκκλησίας της Παναγίας της Χρυσοπαντάνασσας, βρίσκεται μνημείο εις μνήμη αυτών των αγωνιστών. Επίσης κοντά στο ναό υπάρχει αναστηλωμένο ένα από τα κρησφύγετα του ήρωα Γρηγόρη Αυξεντίου, αλλά και η κατοικία του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, η οποία έχει αποκατασταθεί και περιλαμβάνει εκθεσιακό υλικό για τη ζωή, το έργο και τη δράση του αγωνιστή της Ε.Ο.Κ.Α. Στην κορυφή του βουνού Παπουτσά, σε μια υπέροχη τοποθεσία δεσπόζει το Μνημείο της Κύπριας μάνας, που φιλοτεχνήθηκε το 1961 και εξυμνεί τις μανάδες, οι οποίες έδωσαν το δικό τους αγώνα κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα 1955- 59 και που όμως αποτελεί ένα διαχρονικό σύμβολο στους αγώνες της πατρίδας μας.
Άλλα αξιοθέατα της περιοχής αποτελούν το Παλιό Σχολείο κτίσμα του 19ου αιώνα, που πλέον χρησιμοποιείται ως κοινοτική βιβλιοθήκη, ο Ελιόμυλος που βρίσκεται στο προαύλιο της εκκλησίας του Αγίου Λουκά, το Μουσείο της Βυζαντινής Κληρονομιάς που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και περιλαμβάνει εκθέματα θρησκευτικής τέχνης και ιστορικά ευρήματα της περιόδου της Φραγκοκρατίας μέχρι και τον 20ο αιώνα, το ιστορικό Αρχοντικό Ρουσίας, κτίσμα του 1915, όπου σήμερα χρησιμοποιείται ως ξενώνας στα πλαίσια του αγροτουρισμού αλλά και ως χώρος χειροτεχνικών δραστηριοτήτων, όπου οι επισκέπτες μπορούν να συμμετάσχουν σε διάφορα είδη παραδοσιακής τέχνης, όπως η ξυλογλυπτική, η υφαντική, η αγγειοπλαστική κ.α. Τέλος μπορείτε να επισκεφτείτε το μη κερδοσκοπικό κατάστημα παραδοσιακών και κυπριακών προϊόντων και να γευτείτε τα παραδοσιακά ποτά και εδέσματα της περιοχής, όπως είναι ο σουτζιούκος, η ζιβανία κ.α.
Το Παλαιχώρι αποτελεί ένα από τα χωριά που συνδυάζει με ένα αρμονικό τρόπο το χθες με το σήμερα. Η πολύχρονη ιστορική του πορεία, ο πολιτισμικός του πλούτος και το σπάνιο φυσικό του περιβάλλον με τις πλούσιες εναλλαγές τοπίων το καθιστούν σε ένα από τα ομορφότερα χωριά της Κύπρου, που αναμφισβήτητα αξίζει να επισκεφτείτε.
