Η επίσκεψή μας στην πόλη της Νέας Πάφου προκάλεσε το δέος και το θαυμασμό για αυτό τον σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο, στολίδι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Νέας Πάφου βρίσκεται δίπλα από το γραφικό λιμανάκι της κάτω Πάφου. Η αρχαία πόλη της Νέας Πάφου ιδρύθηκε τον 4ο αι. π.Χ. από τον βασιλιά της Πάφου, Νικοκλή ο οποίος μετέφερε βορειότερα την πόλη της Παλαίπαφου (σημερινά Κούκλια). Η κορυφαία στιγμή για την πόλη επήλθε τον 2ο αι. π.Χ. όταν οι Πτολεμαίοι την κατέστησαν πρωτεύουσα του νησιού ενισχύοντας έτσι τον πολιτικό και οικονομικό της ρόλο.
Με την προσάρτηση της Νέας Πάφου στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία η πόλη κατείχε μοναδικά το προνόμιο να κόβει νομίσματα. Μια σημαντική αλλαγή συντελέστηκε τον 4ο αι. μ.Χ όταν η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στην Κωνστάντια ή Σαλαμίνα (σήμερα Αμμόχωστο) που παρά ταύτα δεν συνέβαλε στο να χάσει η πόλη την αίγλη της. Η ύπαρξη του ιερού ναού της Αφροδίτης στην περιοχή κρατούσε ψηλά την εξέχουσα θέση που ήδη κατείχε η Νέα Πάφος. Τρεις αιώνες μετά, η Νέα Πάφος ένεκα αραβικών επιδρομών παρακμάζει και οι κάτοικοι μεταφέρονται ενδότερα, εκεί που βρίσκεται η σημερινή Πάφος (Κτήμα).
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι από το 1980 η Νέα Πάφος μαζί με τον αρχαιολογικό της χώρο συγκαταλέγονται ανάμεσα στον Κατάλογο Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Τα σημαντικότερα μνημεία της Νέας Πάφου αποτελούν η οικία του Διονύσου, η οικία του Ορφέα, η έπαυλη του Θησέα, η έπαυλη του Αιώνα, η Ρωμαϊκή Αγορά, το Ωδείο και το Ασκληπιείο και το Φρούριο των Σαράντα Κολόνων. Το Θέατρο και η Βασιλική της Χρυσοπολίτισσας αποτελούν επίσης σημαντικά μνημεία τα οποία βρίσκονται εκτός αρχαιολογικού χώρου.
Απαράμιλλης ομορφιάς είναι και τα ψηφιδωτά που μπορεί να διακρίνει κανείς στον αρχαιολογικό χώρο. Πρόκειται για τα ψηφιδωτά που βρίσκονται στην οικία του Διονύσου και του Ορφέα, στην έπαυλη του Θησέα και στην έπαυλη του Αιώνα.
Τέλος, μέσα στα όρια του αρχαιολογικού χώρου υπάρχει και ένας φάρος που αποτελεί τον πρώτο που κατασκευάστηκε ποτέ στην Κύπρο. Ο πρώτος αυτός φάρος κτίστηκε το 1888 επί Αγγλοκρατίας από τους Άγγλους αποικιοκράτες, κοντά στο λιμάνι και στο κάστρο της Πάφου. Οι υπόλοιποι φάροι κτίστηκαν κι αυτοί κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αι. και για το κτίσιμό τους χρησιμοποιήθηκαν υλικά από την κυπριακή γη.
Η πόλη της Νέας Πάφου κτίστηκε με απίστευτη μαεστρία και τα διασωθέντα μνημεία συνιστούν πόλο έλξης για ντόπιους αλλά και ξένους ταξιδιώτες. Είναι ζωντανό δείγμα της μακραίωνης ιστορίας της πόλης της Πάφου, του μακραίωνου πολιτισμού της Κύπρου.
