Πρόκειται για ένα λιγότερο γνωστό στο ευρύ κοινό χωριό της επαρχίας Πάφου που όμως προσδίδει απλόχερα όμορφες εικόνες μιας άλλης εποχής αφού κάποτε άνθιζε από ζωή όντας διοικητικό κέντρο των Ναϊτών προτού οδηγηθεί σε πλήρη εγκατάλειψη και μετέπειτα ερήμωση. Τα σημάδια του χρόνου εκδηλώνουν σήμερα σε αυτό την αποσύνθεση και την ισχύ της φύσης.
Ο Φοίνικας βρίσκεται κτισμένος κοντά στη δυτική όχθη του Ξεροπόταμου περίπου πέντε χιλιόμετρα βορειανατολικά του χωριού Αναρίτα της επαρχίας Πάφου. Ακολουθώντας, λοιπόν, μια βορειοανατολική πορεία από το χωριό Αναρίτα ή μια νότια πορεία από το χωριό Νατά κατά μήκος του Ξεροπόταμου βρίσκεσαι στο συγκεκριμένο σημείο αφού πρώτα συναντήσεις το φράγμα του Ασπρόκρεμμου.
Η ονομασία του χωριού προέρχεται από το δέντρο «φοινικιά» ενώ σε παλαιότερους χάρτες το χωριό καταγραφόταν ως «Finicha» . Η ονομασία του αυτή συνδέεται με την ιστορική άποψη ότι προϋπήρχε στα Βυζαντινά χρόνια. Ωστόσο όμως, δεν σώζεται κανένα μνημείο από την εν λόγω ιστορική περίοδο.
Ο Φοίνικας, μαζί με τα χωριά Αγία Ειρήνη, Ανώγυρα, Πλατανισσό και Καλογιαννάκια, αποτελούσαν τη “Commendaria della Finicha” απαρτίζοντας έτσι την ανώτερη στρατιωτική διοίκηση της περιοχής. Αρχής γενομένης, το 1191μ.Χ. ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος εισέβαλλε στο νησί και αφού το λεηλάτησε το πούλησε στους Ναΐτες οι οποίοι με τη σειρά τους επέλεξαν τον Φοίνικα για πρωτεύουσα της διοίκησής τους. Η απόφαση τους αυτή πάρθηκε γνωρίζοντας ότι το χωριό ήταν κτισμένο σε θέση που θα το καθιστούσε απόρθητο φρούριο. Η μόνη πρόσβαση προς αυτό ήταν από τη κοίτη του ποταμού έτσι οι Ναΐτες δεν δίστασαν να κυβερνήσουν τις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου μέσω της έκτασής του
Μετέπειτα, η εξέγερση των Κυπρίων, οι οποίοι μη αντέχοντας τις βαριές φολογίες, οδήγησε τους Ναΐτες στην πώληση του νησιού εκ νέου στον Λεοντόκαρδο ο οποίος ακολούθως το πούλησε στον Γάλλο Γκι ντε Λουζινιάν. Ο Φοίνικας υπόμενε τους κατακτητές μέχρι και την ανεξαρτησία του νησιού το 1960 όταν και επηρεάστηκε αρνητικά σε αντίθεση με άλλα χωριά που επηρεάστηκαν με θετικό τρόπο από το συγκεκριμένο γεγονός. Η συνεπαγόμενη αστυφιλία οδήγησε τον Φοίνικα στην εγκατάλειψη και αργότερα στην ερήμωση.
Από γεωλογικής άποψης, γύρω από τη κοίτη του Ξεροπόταμου συναντώνται αποθέσεις από άμμους, αργίλους και κροκάλες ενώ σε άλλους σχηματισμούς εναλλάσσονται στρώσεις κρητίδων, μαργών και κερατόλιθων. Επίσης, τα σπίτια των κατοίκων ήταν φτιαγμένα εξολοκλήρου από πέτρα μαρτυρώντας την τότε ευμάρεια του χωριού. Άλλωστε, εξίσου σημαντικό στοιχείο αποτελεί και το γεγονός ότι η αρχιτεκτονική των σπιτιών θεωρείται μοναδική αφού δεν συναντάται πουθενά αλλού στη Κύπρο. Το ισόγειο, η εσωτερική πέτρινη σκάλα και οι τεράστιες εσωτερικές καμάρες είναι μόνο μερικά από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των σπιτιών αυτών.
Το χωριό γνώρισε τακτή πληθυσμιακή αύξηση κατά τα έτη 1881-1973 αυξάνοντας τον αριθμό των κατοίκων του σχεδόν στο τετραπλάσιο. Mε το πέρας της Τουρκικής εισβολής, το 1974, οι κάτοικοι εξαναγκάστηκαν από την ηγεσία τους να εγκαταλείψουν το χωριό, όντας αμιγές Τουρκοκυπριακό, και να μεταφερθούν μαζί με τους υπόλοιπους Τουρκοκυπρίους στις σημερινές κατεχόμενες περιοχές.
Η υφιστάμενη μορφή του χωριού δεν θυμίζει πια την ομορφιά που το διακατείχε παλαιότερα. Ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με πυκνή άγρια βλάστηση και τα ερείπια των σπιτιών που αφέθηκαν στο έλεος του χρόνου μετά την εγκατάλειψη από τους κατοίκους του. Οι χωμάτινοι δρόμοι βρίσκονται σε κακή κατάσταση έτσι οι επίδοξοι επισκέπτες θα ήταν ορθό να χρησιμοποιήσουν αυτοκίνητο τύπου SUV για τη μεταφορά τους εκεί. Παρ’ όλα αυτά, η πρώτη θέα του από μακριά, δίπλα από το φράγμα, δεν παύει να είναι μαγική. Τα ερείπια των σπιτιών, που πλέον άρχισαν να αποσυντίθενται και να γίνονται ένα με τη φύση, προκαλούν συναισθήματα συγκίνησης στον επισκέπτη αφού η εκπληκτική θέα του άγριου, ορεινού τοπίου σε συνδυασμό με το υδάτινο τοπίο του φράγματος του Ασπρόκρεμμου εξακολουθεί να κόβει την ανάσα.
