Αρχαιολογικός Χώρος Ιδαλίου

Η ακμή ενός βασιλείου, η αναπόφευκτη παρακμή του και η κληρονομιά που λάβαμε, άξια παγκόσμιου θαυμασμού.

Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Κύπρου με πλούσια και σπουδαία ευρήματα. Μάλιστα πολλά από αυτά βρίσκονται σήμερα στα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου. Το Τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίου Ιδαλίου ιδρύθηκε το 2007 με σκοπό να προβάλει τα πλούσια ευρήματα της περιοχής του Ιδαλίου και για να λειτουργήσει μεταγενέστερα σαν Κέντρο Επισκεπτών του αρχαιολογικού χώρου. Το Ιδάλιον πιστεύεται ότι ιδρύθηκε από τους Έλληνες γύρω στο 1220 π.Χ. Η λατρεία του Αμυκλαίου Απόλλωνα δηλώνει ότι πολλοί από αυτούς ήρθαν από τη Λακωνία. Η πόλη χωριζόταν σε τρία μέρη, τη δυτική ακρόπολη «Αμπελέρη», την ανατολική ακρόπολη «Μούττη του Αρβίλη» και την κάτω πόλη ανάμεσα τους. Οι πρώτοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στη δυτική ακρόπολη αλλά η πόλη αργότερα επεκτάθηκε προς βορρά και ανατολή φτάνοντας να αριθμεί περίπου 10.000 κατοίκους στα 500 π.Χ. Ένα ιερό αφιερωμένο στην Αφροδίτη βρισκόταν στην ανατολική Ακρόπολη. Αποκορύφωση της οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης ήταν η ίδρυση του Βασιλείου του Ιδαλίου που αναφέρεται για πρώτη φορά στις Ασσυριακές γραπτές πηγές του 7ου αιώνα π.Χ. Γύρω στο 450 π.Χ. οι Φοίνικες κατέλαβαν το Ιδάλιον και η άνθησή του σταματά. Η πόλη βρέθηκε κάτω από την κυριαρχία του βασιλιά του Κιτίου και άρχισε να παρακμάζει.

Σημαντικό τεκμήριο που υποδηλώνει την πολιορκία και υποταγή του Ιδαλίου, είναι η περίφημη «πλάκα του Ιδαλίου», μια χαραγμένη μπρούντζινη πλάκα σε Κυπρο-συλλαβική γραφή, που βρέθηκε πάνω από τη Δυτική Ακρόπολη. Κατά την περίοδο της βασιλείας του Στασύκυπρου η πόλη του Ιδαλίου πολιορκήθηκε από τους Κιτιείς (Φοίνικες) με τη βοήθεια των Μήδων (Πέρσες). Λόγω της δύσκολης κατάστασης που βρέθηκε η πόλη, ο βασιλιάς Στασύκυπρος και η πόλη συμφώνησαν με το γιατρό Ονάσιλο και τους γιατρούς αδελφούς του να φροντίζουν τους πληγωμένους με χρηματικό αντάλλαγμα ή παραχώρηση κτημάτων. Η συμφωνία ήταν κατατεθειμένη στο ναό της Αθηνάς αφού ήταν η κύρια θεότητα της πόλης, και υποδεικνύει ότι οι όρκοι και οι συμφωνίες που γίνονταν ενώπιον κάποιας θεότητας ήταν απαραβίαστες. Η πλάκα αυτή πρέπει να ανεβρέθηκε λίγο πριν το 1850, πέρασε στην κατοχή του γάλλου Δούκα ντε Λουϋν και κληροδοτήθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού το 1862.

Είναι πολύ σημαντικό στοιχείο το γεγονός ότι τη σύμβαση αυτή, σύναψαν με το γιατρό Ονάσιλο όχι μόνο ο ανώτατος άρχοντας αλλά ο βασιλιάς και η πόλη. Αυτό φανερώνει ότι στο Ιδάλιο ο βασιλιάς δε συγκέντρωνε από μόνος του όλες τις εξουσίες, ούτε καν σε ώρες έκτακτης ανάγκης. Το γεγονός αυτό μας δίνει πληροφορίες σχετικές με την εισχωρήσει δημοκρατικών στοιχείων στην περιοχή, που οφείλονταν στην επιρροή των Αθηνών. Όπως η υπόλοιπη Κύπρος, μετά την ήττα των Φοινίκων, το Ιδάλιον πέρασε σε Πτολεμαϊκή κυριαρχία και έγινε πόλη μικρής σημασίας στο αχανές βασίλειο. Παρόλα αυτά, σημειώνεται ως κέντρο παραγωγής γλυπτών μνημείων με το δικό του μοναδικό ύφος που επηρέασε πολλές περιοχές του νησιού.

Τα εκθέματα του Μουσείου είναι αντιπροσωπευτικά όλων των χρονολογικών φάσεων της Ιστορίας του Ιδαλίου και προέρχονται από παλιές και πρόσφατες ανασκαφές στην περιοχή της αρχαίας πόλης, σε οικισμούς και νεκροταφεία. Στην πρώτη αίθουσα της έκθεσης υπάρχει πληροφοριακό υλικό για την ιστορία του χώρου και των ανασκαφών, καθώς και φωτογραφικό υλικό με τα αξιολογότερα ευρήματα που βρίσκονται σε ξένα μουσεία. Παρουσιάζονται επίσης με παραστατικό τρόπο τα Πρωτο-Αιολικά επίκρανα που κοσμούσαν ταφικά μνημεία και το ανάκτορο του Ιδαλίου, καθώς και δύο χαρακτηριστικά δείγματα της κοροπλαστικής και της γλυπτικής που άνθισε στο Ιδάλιο και έδωσε έργα απαράμιλλης καλλιτεχνικής αξίας. Στη δεύτερη αίθουσα της έκθεσης παρουσιάζονται επιγραφές που μαρτυρούν την κατάληψη του βασιλείου, μέρος του αρχείου της Φοινικικής διοίκησης της πόλης, επιτύμβια μνημεία, δείγματα κεραμικής και αντικείμενα καθημερινής χρήσης όλων των εποχών με επεξηγηματικά κείμενα για τη σημασία της κάθε περιόδου ξεχωριστά. Υπάρχουν επίσης δείγματα εισηγμένης κεραμικής από την Αττική και χαρακτηριστικά έργα της κοροπλαστικής και της γλυπτικής. Σε ειδικό χώρο της αίθουσας σκιαγραφείται με φωτογραφικό υλικό, αποθηκευτικούς πίθους και μικροτεχνήματα η εικόνα της οικονομίας του Ιδαλίου που ήταν η βάση για την ανάπτυξη του πολιτισμού που αποτελεί σήμερα αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού παγκοσμίως.