Εκπαιδευτικός, συγγραφέας, αγωνίστρια η Πολυξένη Λοϊζιάς διαδραμάτισε με το έργο και τη δράση της ένα σημαντικότατο ρόλο στην εκπαίδευση και στην εξύψωση του ρόλου των γυναικών στην Κύπρο.

Γεννήθηκε το 1855 στη Λεμεσό και πέθανε το 1942 σε ηλικία 87 ετών . Οι σπουδές της στην Αθήνα, Σμύρνη , Κωνσταντινούπολη και η γνωριμία με σπουδαίες γυναικείες φυσιογνωμίες της εποχής εκείνης , όπως τη Σαπφώ Λεοντιάδα και την Καλλιρρόη Παρρέν, την ενέπνευσαν για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Ήδη στην Ευρώπη από τα τέλη του 19ου αιώνα ξεκίνησαν οι πρώτες ζυμώσεις για την δημιουργία των γυναικείων κινημάτων, με σκοπό να ταράξουν τα ήρεμα νερά του αντρικού κατεστημένου.

 

Μέσα σε αυτό το κλίμα η Πολυξένη Λοϊζιάς έρχεται, με το τέλος των σπουδών της, στην Κύπρο και ξεκινά το σπουδαίο έργο της. Ανέλαβε τη διεύθυνση του Παρθεναγωγείου Λεμεσού με βοηθό την Άννα Τομάζου- Ιακωβίδου. Η διδασκαλία τους δεν περιορίζεται στην εκμάθηση της ελληνικής και γαλλικής γλώσσας, αλλά προχωρούν στην διδασκαλία ανώτερων μαθημάτων, που περιελάμβαναν το έργο κλασσικών συγγραφέων και ποιητών. Παράλληλα εισαγάγει για πρώτη φορά το μάθημα της γυμναστικής στα παρθεναγωγεία της Κύπρου , ενώ το 1897 ιδρύει το πρώτο παγκύπριο γυμναστήριο θηλέων με την ονομασία «Παλλάδιον».

 

Την εποχή εκείνη οι περισσότερες από τις γυναίκες της Κύπρου ήταν αγράμματες, υποταγμένες στον άντρα, χωρίς οικονομική αυτοτέλεια ή συμμετοχή στα κοινά και οι ασχολίες τους περιορίζονταν στο να βοηθάνε τους άντρες τους στα χωράφια και να κρατάνε το νοικοκυριό. Η εκπαιδευτικός Πολυξένη Λοϊζιάς θεωρούσε ότι οι γυναίκες μέσα από τη μόρφωση θα κατόρθωναν να βγουν από την αφάνεια που ζούσαν και να αποκτήσουν ενεργό ρόλο στην κοινωνία. Για το λόγο αυτό ωθούσε τα νεαρά κορίτσια να τελειοποιήσουν τις σπουδές του στο εξωτερικό και μετέπειτα να εργαστούν. Μέσα από τη μόρφωση οι γυναίκες θα αποκτούσαν την αυτοπεποίθηση που θα τους επέτρεπε να διεκδικήσουν τα περαιτέρω δικαιώματα τους.

 

Ο ρόλος όμως της Πολυξένη Λοϊζιάς δεν περιοριζόταν αποκλειστικά στην εκπαίδευση. Με τα άρθρα και τα συγγράμματα της εξέφραζε τις ριζοσπαστικές για την εποχή της απόψεις. Υπήρξε αρχισυντάκτρια στον «Παρθενώνα», το πρώτο γυναικείο έντυπο της Κύπρου, το 1936 εκδίδει στη Λεμεσό το φιλολογικό περιοδικό «Παλλάδιον», συνεργάστηκε με το κατεξοχήν φεμινιστικό έντυπο της εποχής στην Ελλάδα το «Εφημερίς των Κυριών» της Καλλιρόης Παρρέν, ενώ άλλες εκδόσεις της ήταν το «Έπος, Εγκόλπιο Ελληνίδων - Η ψυχή της Κύπρου», «Κυπριακή Κυψέλη», «Κυπριακό Λεύκωμα» κ.α. Μερικές από τις θέσεις της , που προωθούσε μέσα από τα βιβλία και τα άρθρα της, ήταν η ανάγκη για ίση αμοιβή μεταξύ γυναικών και ανδρών, το δικαίωμα της γυναίκας να ψηφίζει, την κατάργηση του παράλογου νόμου που επικρατούσε τότε για απόσυρση της γυναίκας από την εργασία της ως διδάσκαλος, μόλις αυτή παντρευόταν. Πέρα όμως από τις φεμινιστικές απόψεις της, στα βιβλία της προωθούσε τα εθνικά ιδεώδη και τα ιδεώδη της οικογένειας.

Δυναμική, πνευματώδης η Πολυξένη Λοϊζιάς μέσα από την πολυμερή δράση της αποτελεί πρωτοπόρο στο γυναικείο κίνημα στην Κύπρο. Ήταν αυτή που άνοιξε το δρόμο για τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία και τη κατοχύρωση των δικαιωμάτων της σε μια εποχή που όλα αυτά φάνταζαν αδιανόητα για την τότε κλειστή και συντηρητική κοινωνία της Κύπρου.