Ορειχάλκινη πλάκα του Ιδαλίου : Το αρχαιότερο συμβόλαιο του κόσμου

Η περίφημη πλάκα του Ιδαλίου, χαραγμένη και στις δυο πλευρές της με κυπροσυλλαβική ελληνική γραφή, βρέθηκε το 1850 στο Ιερό της θεάς Αθηνάς, στη βορειοδυτική ακρόπολη της αρχαίας πόλης Ιδάλιον. Η επιγραφή που φέρει και την ονομασία Πλάκα του Ονάσιλου χρονολογείται στον 5ο αιώνα π.Χ, μια περίοδο όπου το βασίλειο του Ιδαλίου βρισκόταν υπό την κυριαρχία των Φοινίκων του Κιτίου. Η ορειχάλκινη πινακίδα αποτελεί μια γραπτή συμφωνία μεταξύ του βασιλιά και της πόλης με το γιατρό Ονάσιλο, γιο του Ονασίκυπρου και τους γιατρούς αδελφούς του. Η συμφωνία προνοούσε όπως ο γιατρός Ονάσιλος με τους αδελφούς του ανελάμβαναν την περίθαλψη των τραυματιών του πολέμου με χρηματικό αντάλλαγμα ή παραχώρηση κτημάτων. Η συμφωνία κατατέθηκε στο ναό της Αθηνάς, προστάτιδας της πόλης του Ιδαλίου, γεγονός που έδινε ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα στη συμφωνία και την καθιστούσε απαραβίαστη.

"(…)Ο βασιλιάς και η Πόλη συμφώνησαν να δώσουν στον Ονάσιλο και στα αδέλφια του ως αμοιβή και φιλοδώρημα από το θησαυροφυλάκιο του βασιλιά και από την πόλη ένα τάλαντο αργυρού. Ή αντί του ταλάντου αυτού από ασήμι, ο βασιλιάς και η Πόλη θα δώσουν στον Ονάσιλο και τα αδέλφια του από τη γη του βασιλιά που βρίσκεται στην περιοχή του Αλαμπριάτα, το χωράφι που συνορεύει με το περιβόλι του Όγχα, μαζί και όλα τα δέντρα που βρίσκονται μέσα για να τα καρπώνονται για πάντα. Όλα τα προϊόντα που θα πουλούν θα είναι αφορολόγητα. Αν κανείς διώξει από το χωράφι αυτό τον Ονάσιλο ή τα αδέλφια του ή τα παιδιά των παιδιών του Ονασίκυπρου, εκείνος που θα τους διώξει θα πληρώσει στον Ονάσιλο και στα αδέλφια του ή στα παιδιά του το ποσό του ενός ταλάντου αργυρού. Και σε μόνον τον Ονάσιλο,  χωριστά από τους άλλους αδελφούς του, συμφώνησε ο βασιλιάς και οι πολίτες να δώσουν σαν φιλοδώρημα, εκτός από την αμοιβή του, το ποσό των τεσσάρων πελέκεων ασημιού, καθώς και δυο διπλές μνας του Ιδαλίου. Ή στη θέση του ποσού αυτού, ο βασιλιάς και η πόλη θα δώσουν στον Ονάσιλο από την περιουσία του βασιλιά (…) το χωράφι που συνορεύει με το περιβόλι του Αμηνία, μαζί με όλα τα καρποφόρα δέντρα που βρίσκονται μέσα και που προεκτείνεται μέχρι τον ποταμό Δρύμιο και ως εκείνο της ιέρειας της Αθηνάς. (…)Οποιοσδήποτε παραβεί αυτές τις ρήτρες, οι κατάρες για τους ιερόσυλους ας πέσουν απάνω του. Τα παιδιά του Ονασίκυπρου και τα παιδιά των παιδιών τους θα κατέχουν για πάντα τα χωράφια και τα περιβόλια, αυτά που θα ναι στην περιοχή του Ιδαλίου."

Εκτός του ότι η συγκεκριμένη πινακίδα αποτελεί ένα εξαίσιο δείγμα κυπροσυλλαβικής γραφής παράλληλα από αυτήν εξάγονται σημαντικότατα συμπεράσματα για τη δομή της κοινωνίας στο αρχαίο βασίλειο του Ιδαλίου, για την ύπαρξη και τη λειτουργία δημοκρατικών θεσμών στην πόλη, συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας, καθώς και θεσμών σχετικά με τα κτήματα ανάλογων του σημερινού κτηματολογίου. Συγκεκριμένα διαφαίνεται από την εποχή εκείνη να υπήρχαν ατομική ιδιοκτησία, ιδιοκτησία του βασιλιά- αντίστοιχα της σημερινής κρατικής περιουσίας-, καθώς και εκκλησιαστική ιδιοκτησία. Από τους όρους της συμφωνίας παρουσιάζεται να υπάρχει η κληρονομική διαδοχή, δηλαδή η γη που παραχωρείται στους γιατρούς κληροδοτείται κατόπιν στα παιδιά τους και για να την αποκτήσει κάποιος από τους δικαιούχους θα πρέπει να τους πληρώσει ένα τάλαντο αργυρού. Επίσης προνοεί όπως ο Ονάσιλος και τα αδέλφια του, όπως αργότερα και τα παιδιά τους, έχουν το δικαίωμα να καρπώνονται και να πωλούν τους καρπούς των δέντρων που βρίσκονται μέσα στα χωράφια, χωρίς να πληρώνουν οποιαδήποτε φορολογία. Αυτός ο όρος υποδηλώνει την ύπαρξη φορολογίας της γης, αλλά και των προϊόντων που παρήγε.

Το μοναδικό αυτό εύρημα πουλήθηκε σε ιδιώτη για να καταλήξει αργότερα στην Εθνική Βιβλιοθήκη Παρισίων, όπου και βρίσκεται μέχρι και σήμερα. Από το 2010 πιστό αντίγραφο της περίφημης πλάκας εκτίθεται στο Τοπικό Μουσείο Ιδαλίου. Αξίζει να αναφερθεί πως το αρχαίο αυτό συμβόλαιο έχει υιοθετηθεί ως έμβλημα του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας Κύπρου.