Οι Φάροι της Κύπρου

Οι πρώτοι φάροι του κόσμου κάνουν την εμφάνιση τους στη Μεσόγειο με τη μορφή πυρσών, τους οποίους συνήθιζαν να ανάβουν στις κορυφές λόφων ή στην είσοδο των πόλεων. Αναφορά στην προσπάθεια επικοινωνίας των καραβιών με τη στεριά μέσω της φωτιάς τη νύχτα γίνεται ήδη από τον Όμηρο, στο έπος του Ιλιάδα. Ορόσημο όμως των παγκόσμιων φάρων αποτελεί ο περίφημος Φάρος της Αλεξάνδρειας κατασκευασμένος στο νησί Φάρος, βορειοδυτικά της πόλης. Ο Φάρος κτίστηκε στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. από τον αρχιτέκτονα Σώστρατο τον Κνίδιο για να καταρρεύσει έπειτα από δυο σεισμούς τον 14ο αιώνα μ.Χ. Αποτελώντας ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, ο Φάρος της Αλεξάνδρειας έδωσε την ονομασία του σε όλους τους πυρσοφόρους πύργους, οι οποίοι χρησίμευαν στην επισήμανση της πορείας των πλοίων εκτοπίζοντας οποιαδήποτε άλλη ονομασία επικρατούσε μέχρι τότε.

Οι ανάγκες του θαλάσσιου εμπορίου και της ναυσιπλοΐας κατά τα τέλη του 18ου αιώνα – αρχές 19ου αιώνα επέβαλαν την ανάπτυξη ενός οργανωμένου δικτύου φάρων και στην εξέλιξη στον τρόπο λειτουργίας τους. Σπουδαίοι μηχανικοί και εφευρέτες της εποχής ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με την εξέλιξη της τεχνολογίας των φάρων. Σήμερα οι φάροι σε όλο τον κόσμο έχουν αυτοματοποιηθεί εκτοπίζοντας το φαροφύλακα, ο οποίος έπρεπε να στέκεται ολόρθος να κρατά το φως στο φάρο αναμμένο, ούτως ώστε οι ναυτικοί να μπορούν να βρίσκουν τον δρόμο τους.

Στην Κύπρο ο πρώτος φάρος κτίστηκε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, την περίοδο της Αγγλοκρατίας, κοντά στο λιμάνι και το Κάστρο της Πάφου. Σε καίρια σημεία του νησιού κτίστηκαν μετέπειτα και άλλοι φάροι με σκοπό την ασφάλεια και την προστασία των ναυτιλλομένων. Οι φάροι αυτοί εντοπίζονται στο Κάβο Γκρέκο στην περιοχή της Αγίας Νάπας, στο Κάβο Κίτι στην περιοχή της Λάρνακας, στο Κάβα Γάτα στη χερσόνησο του Ακρωτηρίου (Λεμεσός), στο λιμανάκι της Κυρήνειας, στη χερσόνησο της Καρπασίας(Κλείδες) και στον Κορμακίτη. Οι τρεις τελευταίοι βρίσκονται από το 1974 στα τουρκοκρατούμενα εδάφη της Κύπρου.

Οι φάροι της Κύπρου ακολούθησαν την εξελικτική πορεία των φάρων του υπόλοιπου κόσμου. Κτισμένοι με τον παραδοσιακό τρόπο, οι φάροι είναι κατασκευασμένοι από πέτρα, σε λιτή γραμμή , χωρίς οποιεσδήποτε υπερβολές, εναρμονισμένοι με τον περιβάλλοντα χώρο της περιοχής. Οι φάροι αποτελούν ίσως από τα λιγοστά κτίσματα που οικοδομήθηκαν λαμβάνοντας περισσότερο υπόψη το λειτουργικό τους ρόλο και όχι την αισθητική ομορφιά τους. Παρόλα αυτά δεν παύουν να εντυπωσιάζουν με την επιβλητικότητά τους και να κυριαρχούν στο χώρο όπου βρίσκονται. Το σύμπλεγμα του φάρου συμπληρώνουν και άλλα υποστατικά απαραίτητα για τη διαμονή του φαροφύλακα και της οικογένειάς του. Εξαίρεση ως προς το υλικό κατασκευής αποτελεί ο φάρος στον Κορμακίτη, αλλά και ο φάρος στο ακρωτήρι του Ακάμα που αποτελεί και τον νεότερο χρονολογικά φάρο της Κύπρου. Κτισμένος μόλις το 1989 πρόκειται για μια σιδερένια κατασκευή και με ύψος τα 211 μέτρα αποτελεί τον υψηλότερο φάρο του νησιού.

Ακολουθώντας τις σύγχρονες επιταγές, σήμερα οι φάροι έχουν αυτοματοποιηθεί. Το ρόλο πλέον του μοναχικού αλλά σε συνεχώς εγρήγορση φαροφύλακα αντικατέστησαν οι απρόσωπες μηχανές και η σύγχρονη τεχνολογία.

Σήμερα τα πέτρινα αυτά μνημεία και αριστουργήματα στέκονται αγέρωχοι φύλακες της θάλασσας αποτελώντας μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Παράλληλα με την γοητεία που ασκούν ως κτίσματα , οι φάροι αποτελούν και διαχρονικά σύμβολα, σύμβολα ελπίδας, αισιοδοξίας, γαλήνης, ασφάλειας και προσανατολισμού…όλοι οι άνθρωποι ελπίζουν πως κάποτε θα βρουν τον δικό τους φάρο.

Με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης Φαροφυλάκων καθιερώθηκε από το 2003, κάθε χρόνο την τρίτη Κυριακή του Αυγούστου να εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Φάρων.