Η επιστημονική ονομασία του είναι Equus asinus και προέρχεται από το γένος του αλόγου (Equus = ίππος). Συγκριτικά με το άλογο, το γαϊδούρι έχει μεγαλύτερη αντοχή στην κοπιαστική εργασία και στις διάφορες κακουχίες. Είναι πολύ πιο λιτοδίαιτος, ζει περισσότερο και φημίζεται για την υπομονή του.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κυπριακού γαϊδουριού , όπως είναι το μέγεθος και η δύναμή του, είναι αυτά που τον κάνουν να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα κοινά γαϊδούρια. Για αυτό άλλωστε στο παρελθόν υπήρξαν περιζήτητα στις γειτονικές χώρες (Ελλάδα, Αίγυπτος, Ισραήλ),στις οποίες εξάγονταν, καθιστώντας την αναπαραγωγή και το εμπόριο τους μια επικερδή επιχείρηση.
Όλες σχεδόν οι οικογένειες της Κύπρου διέθεταν τουλάχιστον ένα γαϊδούρι, καθώς αποτελούσε το μεταφορικό τους μέσο αλλά και τον απαραίτητο βοηθό στις γεωργικές τους ασχολίες.
Οι σκληρές συνθήκες εργασίας και η καταπίεση που δεχόταν αυτό το ζώο από τον άνθρωπο, οδήγησαν στη σύνδεση του γαϊδουριού με την περιφρόνηση και την απαξίωση. Για αυτό άλλωστε και μέχρι σήμερα η ονομασία του γαϊδουριού χρησιμοποιείται υποτιμητικά και απαξιωτικά για να χαρακτηρίσει συγκεκριμένες ανθρώπινες συμπεριφορές. Επίσης πλήθος φράσεων – παροιμιών που έχουν ως θεματικό άξονα τον γαΐδαρο, υποδηλώνουν τον ρόλο που κατείχε το συγκεκριμένο ζώο στην καθημερινότητα των κατοίκων της Κύπρου. Αρκετές από αυτές τις φράσεις επικράτησαν μέχρι και σήμερα όπως: «Υπομονή γαιδάρου», «Δεν μπορεί να δείρει τον γαϊδαρο και δέρνει το σαμάρι», «Κάτσε γάρε ψόφα».
Το γαϊδούρι όμως έχει συνδεθεί και με ένα περιστατικό της κυπριακής ιστορίας αποτελώντας σύμβολο αντίστασης εναντίον των Άγγλων αποικιοκρατών. Κατά την διάρκεια του αγώνα του 1955-59 ο κυβερνήτης της Κύπρου Χάρντιγκ, μέσα από μια προκήρυξη, κάλεσε την οργάνωση να διαλυθεί και τα μέλη της να παραδοθούν. Μέσα στην προκήρυξη αναφερόταν, ότι οι αγωνιστές όφειλαν στο κάλεσμα του Άγγλου φρουρού, να σηκώνουν τα χέρια ψηλά και να δηλώνουν "Ι Surrender"(=παραδίνομαι). Ως απάντηση στις αξιώσεις του κυβερνήτη τα μέλη της οργάνωσης εξαπέλυσαν στους δρόμους της πρωτεύουσας ένα γαϊδούρι, που έφερε πινακίδα με την επιγραφή ''Marshal I surrender''(=Στρατηγέ μου παραδίνομαι), απαξιώνοντας με τον τρόπο αυτό τις βρετανικές εντολές.
Με την πάροδο του χρόνου ο αριθμός των γαϊδουριών στην Κύπρο άρχισε να φθίνει. Σήμερα θεωρείται είδος προς εξαφάνιση και από το 2008 έχει κηρυχθεί από την Ευρώπη προστατευόμενο ζώο. Η προστασία του κυπριακού γαϊδουριού γίνεται μέσα από ιδιωτικές πρωτοβουλίες και μέσα από το καταφύγιο γαϊδουριών στις Κυβίδες που ξεκίνησε το έργο του από το 2004 και το οποίο χρηματοδοτείται από εισφορές. Επίσης από το 2014 ξεκίνησε στην Σκαρίνου φεστιβάλ γαϊδουριού, με σκοπό την γνωριμία του κοινού με το γαϊδούρι και την διαχρονική χρησιμοποίηση του στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει προσπάθεια για να τονιστεί η σημασία του γαἴδουριού και συγκεκριμένα του γαϊδουρίσιου γάλατος, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βασικό συστατικό παραγωγής καλλυντικών αλλά και στην αντιμετώπιση δερματολογικών παθήσεων, όπως κοκκίτη και ψωρίαση. Παράλληλα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα με δυσανεξία στο αγελαδινό γάλα, ενώ θεωρείται και το καλύτερο υποκατάστατο του μητρικού γάλατος.
