Δάφνη και Απόλλωνας: Ο ανεκπλήρωτος έρωτας του Απόλλωνα για τη Δάφνη και η μεταμόρφωση της σε δέντρο

Τα ψηφιδωτά της Κύπρου εκτείνονται από τα πρώτα ελληνιστικά χρόνια ως τις αραβικές επιδρομές του 7ου αιώνα μ.Χ. με την περίοδο όμως των αρχών του 3ου αιώνα να παρουσιάζεται μια σειρά ψηφιδωτών μοναδικής τέχνης με θέματα παρμένα από την ελληνική μυθολογία. Τα ψηφιδωτά αυτά εντοπίζονται στον αρχαιολογικό χώρο της Νέας Πάφου και αποτελούν τα πιο εντυπωσιακά και σημαντικά ψηφιδωτά μωσαϊκά της κυπριακής αρχαιολογίας.

Ένα από αυτά τα ψηφιδωτά που αναπαριστά το μύθο της Δάφνης και του Απόλλωνα βρίσκεται στην «Οικία του Διόνυσου» μιας από τις μεγαλύτερες ρωμαϊκές επαύλεις της Κύπρου και αποτελεί μέρος των τεσσάρων αναπαραστάσεων που συναντώνται στο ψηφιδωτό δάπεδο της δυτικής στοάς του αίθριου της οικίας.

Ο συγκεκριμένος μύθος αναφέρεται στον παράφορο έρωτα του θεού Απόλλωνα προς την Δάφνη. Η Δάφνη ήταν κόρη του ποταμού Πηνειού και της Γαίας. Ήταν μια από τις Νύμφες που ακολουθούσε πιστά την Άρτεμη, τη θεά του κυνηγιού. Παρά τις πιέσεις του πατέρα της ήταν ανένδοτη στο να παντρευτεί. Προτιμούσε να είναι ελεύθερη και να περνάει το χρόνο της στα δάση. Καθώς ήταν πολύ όμορφη ο θεός Απόλλωνας την ερωτεύτηκε. Μάταια όμως προσπαθούσε να την κατακτήσει. Η Δάφνη μην αντέχοντας την επίμονη πολιορκία του Απόλλωνα παρακάλεσε τον πατέρα της να την μεταμορφώσει σε κάποιο δέντρο. Ο Πηνειός τότε τη μεταμόρφωσε σε ένα μοσχομυριστό δέντρο, τη δάφνη. Ο Απόλλωνας στενοχωρήθηκε πολύ για την κατάληξη της αγαπημένης του. Τότε έκοψε ένα από τα κλαδιά του δέντρου και το έβαλε στο κεφάλι του.

Στο ψηφιδωτό της Πάφου αναπαριστάται ο ανεκπλήρωτος αυτός έρωτας του θεού Απόλλωνα. Στη σύνθεση κυριαρχεί η μορφή της Δάφνης, η οποία ολόγυμνη σε όρθια στάση κρατά με τα δυο της χέρια το πέπλο της, ενώ έχει ξεκινήσει η μεταμόρφωση της σε δέντρο. Ο Απόλλωνας κρατώντας στο αριστερό του χέρι το τόξο του τρέχει μάταια να την εμποδίσει από το να μεταμορφωθεί. Ξαπλωμένος στα πόδια της Δάφνης βρίσκεται ο πατέρας της Πηνειός, ο οποίος στο αριστερό του χέρι κρατά το κέρας της Αμαλθείας και στο δεξί του ένα καλάμι. Στην αρχαιότητα πολλοί θεοί εικονίζονται να κρατούν το κέρας της Αμαλθείας ως σύμβολο της αφθονίας και της ευημερίας.

Ο ανεκπλήρωτος έρωτας του Απόλλωνα για τη νύμφη ήταν η εκδίκηση του θεού Έρωτα προς τον Απόλλωνα. Όλα ξεκίνησαν όταν ο Απόλλωνας χλεύασε τα όπλα που κρατούσε ο Έρωτας. Ο Έρωτας για να τον εκδικηθεί του έστειλε βέλος ερωτικού πόθου και την ίδια στιγμή βέλος αποστροφής στη Δάφνη. Έτσι όσο ο ερωτευμένος Απόλλωνας επιχειρούσε να προσεγγίσει την Δάφνη τόσο εκείνη απομακρυνόταν.

Η δάφνη ως φυτό απέκτησε ξεχωριστή σημασία και συμβολικό διαχρονικό χαρακτήρα. Έγινε το ιερό δέντρο του Απόλλωνα, ενώ καθιερώθηκε στους αθλητικούς αγώνες να  στεφανώνουν τους νικητές με δάφνινο στεφάνι, που αποτελούσε σύμβολο της ειρήνης. Επίσης την βρίσκουμε να στεφανώνει τα κεφάλια στρατηγών και αυτοκρατόρων ως σύμβολο δόξας. Στη χριστιανική παράδοση ο λαός της Ιερουσαλήμ υποδέχεται τον Ιησού «μετά Βαΐων και κλάδων». Τα αειθαλή φύλλα της δάφνης συμβολίζουν την αιωνιότητα και την αθανασία όπως ακριβώς πέρασε η Δάφνη στην αιωνιότητα με τη μεταμόρφωση της σε δέντρο.