Αδαμάντιος Διαμαντής

(…)Δεν έχει τίποτε το τεχνητό, δεν παίρνει πόζες, δεν καταφεύγει σε στρατηγήματα, είναι ατόφιος. Η πνοή στη δουλειά του κάνει εντύπωση. Δεν τον απασχολούν οι σχολές και τα μανιφέστα, γυρεύει πάντα την αλήθεια του, αυτήν που φαίνεται στα καθαρά χρώματά του». Με αυτά τα λόγια αναφέρεται ο Γιώργος Σεφέρης στον επιστήθιο φίλο του Αδαμάντιο Διαμαντή, ενώ του αφιέρωσε και ένα από τα ποιήματα του, το «Λεπτομέρειες στην Κύπρο». Από τη δική του πλευρά ο Διαμαντής αφιέρωσε στον Γιώργο Σεφέρη το γιγάντιο έργο του «Ο Κόσμος της Κύπρου», τίτλο τον οποίο είχε δανειστεί από κάποια φράση σε ποίημα του συγγραφέα.

Στο πρώτο ταξίδι του συγγραφέα ξεναγήθηκε στο νησί από τον Κύπριο ζωγράφο. Οι εμπειρίες που είχε αποκομίσει ο Σεφέρης σε αυτό το πρώτο του ταξίδι επηρέασαν και το μετέπειτα συγγραφικό του έργο, που είχε έντονη αναφορά στο νησί. Η αγάπη τόσο του Σεφέρη όσο και του Διαμαντή για την Κύπρο, τα τοπία της και τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους της, θα τονώσει ακόμη περισσότερο τη φιλία τους. Ο Αδαμάντιος Διαμαντής είχε πάντα στενή επαφή με όλες τις εκδηλώσεις της κυπριακής ζωής, στα χωριά και στις πόλεις. Αυτές τις εκδηλώσεις τις αναπαριστά με ένα δικό του μοναδικό εκφραστικό τρόπο στα περισσότερα έργα του. Επηρεασμένος από το καλλιτεχνικό ρεύμα του ιμπρεσιονισμού αποτυπώνει την άμεση εντύπωση που του προκαλεί ένα αντικείμενο ή μια καθημερινή εικόνα.

Γεννημένος στη Λευκωσία το 1900, ο Αδαμάντιος Διαμαντής αποτελεί ένα από τους πιο αξιόλογους σύγχρονους ζωγράφους. Με την αποφοίτηση του από το Παγκύπριο Γυμνάσιο θα φύγει στην Αγγλία για σπουδές. Σπούδασε ζωγραφική στο St. Martins School of Art και στο Royal College of Art του Λονδίνου. Στη διάρκεια των σπουδών του γνωρίζει και νυμφεύεται τη σύντροφο της ζωής του Αντουανέτα, από την Κέρκυρα. Με το τέλος των σπουδών του επιστρέφει στην Κύπρο όπου και εργάζεται για σαράντα χρόνια ως καθηγητής της τέχνης. Υπήρξε ένας εξαίρετος δάσκαλος που έδωσε την αφετηρία σε πολλούς νεότερους ομότεχνους του, οργανώνοντας πολλές φορές εκθέσεις παρουσιάζοντας τα έργα τους. Παράλληλα διατηρούσε το δικό του εργαστήρι, όπου ζωγράφιζε και συγκέντρωνε έργα λαϊκής τέχνης. Η πρώτη του έκθεση έγινε το 1957 στην Κύπρο. Ατομικές εκθέσεις του έγιναν επίσης στην Αθήνα και το Λονδίνο. Σπουδαία υπήρξε και η πολιτιστική του προσφορά καθώς πρωτοστάτησε στην ίδρυση και διηύθυνε το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης στη Λευκωσία και αποτέλεσε μέλος της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών. Για την γενικότερη προσφορά του στο χώρο των τεχνών και των γραμμάτων τιμήθηκε με διάφορες διακρίσεις. Το 1989 τιμάται από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το 1993 η Πολιτεία τον τιμά με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών.

«Στο Πανηγύρι της Παναγιάς του Άρακα», «Οι Λεύκες της Λαπήθου», «Κορίτσια της Πάφου», «Οι Αμαξάρηδες της Ασμάλτι», «Αγωνίες» υπήρξαν μόνο κάποια από τα έργα του. Το τελευταίο και το σημαντικότερο όμως έργο του υπήρξε ο ¨Κόσμος της Κύπρου», ένα γιγάντιο έργο, ζωγραφισμένο σε 11 τελάρα με διαστάσεις 17,50 μέτρα μήκος και 1,75 μέτρα ύψος. Η μεγαλόπνοη σύνθεση αποτελείται από 67 χαρακτήρες. Για τη δημιουργία των 61 χαρακτήρων ο καλλιτέχνης βασίστηκε πάνω σε σχέδια από το φυσικό που ζωγράφισε από το 1931 μέχρι το 1959 κατά την περιήγηση του σε χωριά της Κύπρου. Μόνο 6 μορφές αποτελούν δημιούργημα του καλλιτέχνη. Το συγκεκριμένο έργο ήταν αποτέλεσμα της επιτακτικής ανάγκης του να αποτυπώσει και να παρουσιάσει τη φυσιογνωμία των ανθρώπων και του τοπίου της πατρίδας του. Εκτός από την καλλιτεχνική του αξία έχει επίσης τεράστια συμβολική σημασία, καθώς αποδίδει με ένα άμεσο τρόπο την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στο νησί, λίγο πριν την τουρκική εισβολή.  Λόγω του έντονου κλίματος που επικρατούσε στο νησί κατά την περίοδο 1974, ο Διαμαντής αποφασίζει να «φυγαδέψει» το δημιούργημά του στην Ελλάδα για να το προστατέψει. Τελικά θα βρεθεί στο Τελλόγλειο Ίδρυμα στη Θεσσαλονίκη. Αλλεπάλληλα υπήρξαν τα διαβήματα από το Υπουργείο Παιδείας για τον επαναπατρισμό αυτού του μεγαλειώδους έργου, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Τελικά αργότερα, μετά το θάνατο του καλλιτέχνη στις 28 Απριλίου του 1994, το ίδρυμα Α.Γ Λεβέντη καταφέρνει να επαναπατρίσει το έργο για συγκεκριμένη έκθεση που έλαβε χώρα το 2013.

Ο Αδαμάντιος Διαμαντής δεν υπήρξε αποστασιοποιημένος από τους ανθρώπους και την κοινωνία της εποχής του. Αντιθέτως συναναστρεφόταν με τους ανθρώπους, τους οποίους παρατηρούσε με δέος και με θαυμασμό, αντλώντας το υλικό για το έργο του. Μεγάλος δημιουργός, εξαίρετος δάσκαλος, θαυμάσιος άνθρωπος, αγωνιστής για την πατρίδα του και την τέχνη δίκαια θεωρείται μια από τις καθοριστικές φυσιογνωμίες της σύγχρονης κυπριακής τέχνης.