Ιρλανδοί και Κύπριοι αγωνιστές, μάρτυρες της Ελευθερίας.
Το 1878, η κυριότητα της Κύπρου παραχωρήθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στους Βρετανούς. Το γεγονός αυτό αναπτέρωσε τις ελπίδες του Κυπριακού Ελληνισμού για συνένωση με την μητέρα Πατρίδα. Το 1914, με την έναρξη του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου, η Βρετανία ενσωμάτωσε το νησί στην Βρετανική Αυτοκρατορία, γεγονός το οποίο φανέρωνε την απροθυμία των Βρετανών να υπακούσουν στη λαϊκή απαίτηση για ένωση με την Ελλάδα.
Έτσι, μετά από μερικά χρόνια, το 1955, ιδρύεται η "ΕΟΚΑ", η οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών που ανέλαβε την διοργάνωση ένοπλου αγώνα με τελικό στόχο την Ένωση. Αρχηγός της οργάνωσης ανέλαβε ο Στρατηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής και στην οργάνωση μυήθηκαν αρκετοί Κύπριοι Αγωνιστές. Αρκετοί απ' αυτούς συνελήφθηκαν από τους Βρετανούς και θεωρήθηκαν ως "τρομοκράτες" και για το λόγο αυτό στάλθηκαν σε φυλακές υψίστης ασφαλείας στη Βρετανία.
Φυλακές Wormwood
Οι πρώτοι 10 κρατούμενοι, μεταφέρθηκαν στις φυλακές Wormwood Scrubs του Λονδίνου τον Αύγουστο του 1956. Εκεί, συνάντησαν την εχθρότητα των υπολοίπων κρατουμένων, οι οποίοι με την παρακίνηση των αρχών των φυλακών αποπειράθηκαν να επιτεθούν στους Κύπριους Αγωνιστές. Τα σχέδια όμως των κρατουμένων ανατράπηκαν, αφού οι Κύπριοι βρήκαν συμπαράσταση από τους Ιρλανδούς πολιτικούς κρατούμενους, μέλη του ΙΡΑ (Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός), οι οποίοι στάθηκαν μπροστά από τους Κύπριους προστατεύοντας τους. Το δέσιμο των Κυπρίων και των Ιρλανδών ήταν άμεσο αφού τους ένωνε ο κοινός αγώνας έναντι στους Βρετανούς αποικιοκράτες.
Συνολικά, μεταφέρθηκαν σε Βρετανικά Σωφρονιστικά Ιδρύματα 31 Κύπριοι Αγωνιστές. Συνεχής πόθος τους ήταν η απόδραση και η επιστροφή στην Κύπρο για συνέχιση του αγώνα. Στα πλαίσια των σχεδιασμών τους ήρθαν σε συνεννόηση με τον ΙΡΑ, ο οποίος ανέλαβε να τους βοηθήσει στο δύσκολο αυτό εγχείρημα τους.
Τελικά, η πρώτη απόπειρα απόδρασης ορίστηκε για τις 12 Φεβ. 1959. Μια μέρα όμως πριν υπογράφονται οι συνθήκες της Ζυρίχης. Οι αγωνιστές διαφώνησαν με το περιεχόμενο της συμφωνίας και αποφάσισαν να προχωρήσουν σύμφωνα με τα σχέδια τους.
Αρχικά, όλα προχωρούσαν βάση του σχεδίου. Όμως έγιναν αντιληπτοί από την διερχόμενη περίπολο και έτσι το σχέδιο σταμάτησε εν τη γενέσει του. Μόνο ένας κατάφερε να αποδράσει. Οι αγωνιστές οδηγήθηκαν στην απομόνωση και λίγες μέρες μετά μεταφέρθηκαν στη Κύπρο. Οι Ιρλανδοί που τους βοήθησαν, επιβαρύνθηκαν με επιπλέον κατηγορίες και χρόνο φυλάκισης.
Υποδοχή μετά την απελευθέρωση
Δεν έχασαν όμως την επαφή τους με τους Κύπριους αγωνιστές αφού διατήρησαν αλληλογραφία. 27 χρόνια μετά, ένας από τους Ιρλανδούς επισκέφτηκε την Κύπρο και συναντήθηκε με τους αγωνιστές. Στη συνέχεια δρομολογήθηκαν και άλλες συναντήσεις ενδυναμώνοντας τους δεσμούς που τους συνέδεαν. Στις 10 Μαΐου 2008, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη ανταπόδοσης από τους Κύπριους Αγωνιστές, στο Δουβλίνο. Μερικοί απ' αυτούς ξανασυναντήθηκαν μετά από 48 χρόνια σε κλίμα έντονης συγκίνησης. Από τους 31 Κύπριους Αγωνιστές είχαν αποβιώσει οι 9 και από τους 8 Ιρλανδούς οι 5, με τον τελευταίο να αποβιώνει 3 εβδομάδες πριν την επίσκεψη. Οι Κύπριοι αγωνιστές είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν τους τάφους των συντρόφων τους και να αποτίσουν φόρο τιμής καταθέτοντας στεφάνια.
Ιρλανδοί και Κύπριοι Αγωνιστές που κρατήθηκαν σε Βρετανικές Φυλακές, μετά από συνάντηση τους στο Δουβλίνο το 2008.
