Στα νοτιανατολικά της Ξυλοφάγου, κατά μήκος της ακτής, σε μια απόκρημνη περιοχή με ένα κοφτερό γκρεμό που κατεβαίνει κατακόρυφα και βυθίζεται στη θάλασσα, υπάρχει το στόμιο μιας μεγάλης σπηλιάς που φέρει την ονομασία «Σπηλιά των Αγίων Σαράντα». Η ονομασία αυτή δεν δόθηκε τυχαία, καθώς εντός του σπηλαίου είχαν ανευρεθεί απολιθωμένα οστά. Τα απολιθωμένα αυτά οστά θεωρήθηκαν, από τους κατοίκους της περιοχής, πως ανήκαν σε πρωτομάρτυρες χριστιανούς, που είχαν σφαγιαστεί κατά την περίοδο των διωγμών, τα οποία εντέλει τα συνέδεσαν με τους αγίους Σαράντα.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση οι Άγιοι Σαράντα στη διάρκεια των διωγμών είχαν βρεθεί στην Κύπρο και κατέληξαν να ζουν για κάποιο χρονικό διάστημα στη συγκεκριμένη ερημική τοποθεσία, εντός του σπηλαίου. Στο σπήλαιο λοιπόν, όπου ανευρέθηκαν τα οστά, οι κάτοικοι το μετέτρεψαν σε εκκλησάκι, στο οποίο έρχονταν για προσκύνημα αρκετοί πιστοί, από τη Ξυλοφάγου αλλά και από τα γειτονικά χωριά, ενώ στις 9 Μαρτίου, ημέρα εορτασμού των αγίων, τιμούσαν τους αγίους με λειτουργία.
Μετά από κάποια χρόνια ο αρχιεπίσκοπος διέταξε να σταματήσουν τη λειτουργία στη συγκεκριμένη σπηλιά, καθώς δεν υπήρχαν οποιαδήποτε ιστορικά τεκμηριωμένα στοιχεία που να αποδεικνύουν την έλευση των αγίων Σαράντα στο νησί. Μάλιστα σύμφωνα με τη βιογραφία τους οι άγιοι Σαράντα βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στη Σεβάστεια της Μικράς Ασίας.
Έπειτα από συστηματικές μελέτες των απολιθωμένων αυτών οστών διαπιστώθηκε πως ανήκαν σε νάνους ιπποπόταμους και ελέφαντες που έζησαν κατά τη διάρκεια της Πλειστόκαινης περιόδου, δηλαδή πριν από 100,000 – 250,000 χρόνια. Τέτοιου είδους απολιθωμένα οστά βρέθηκαν σε διάφορες περιοχές του νησιού και έφτασαν εδώ από γειτονικές ακτές είτε κολυμπώντας είτε επιπλέοντας πάνω σε φυσικές σχεδίες. Με την εγκατάσταση τους στο νησί τα ζώα αυτά, προκειμένου να προσαρμοστούν στο νέο τους περιβάλλον, υπέστησαν μεγάλες αλλαγές. Η σημαντικότερη αλλαγή ήταν ο νανισμός.
Και ενώ πλέον είναι γνωστό πως τα οστά που βρέθηκαν εντός του σπηλαίου στο Ξυλοφάγου ανήκουν σε απολιθώματα παλαιοντολογικών ζώων, ωστόσο το σπήλαιο εξακολουθεί να φέρει την ονομασία «Σπήλαιο των Αγίων Σαράντα».
