Στο κέντρο της παλιάς Λευκωσίας , δίπλα από το Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο και απέναντι από το Παγκύπριο Γυμνάσιο, βρίσκεται ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Ο ναός είναι κτισμένος στο χώρο όπου προγενέστερα υπήρχε μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πίπη. Το προσωνύμιο Πίπης συνδέεται πιθανότατα με την αραβική λέξη habib, που σημαίνει αγαπώ, και εφόσον ο Ιωάννης είναι ο ευαγγελιστής της αγάπης, το συγκεκριμένο προσωνύμιο του ταίριαζε απόλυτα. Μια δεύτερη όμως εκδοχή αναφέρει πως το επώνυμο Πίπης σχετίζεται με οικογένεια εξελληνισμένων Συρορθόδοξων, που έζησε κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και της Ενετοκρατίας. Λεπτομέρειες για το μοναστήρι και για την ακριβή χρονολογία οικοδόμησης του δεν υπάρχει, παρά μόνο ότι λειτουργούσε μέχρι και τον 17ο αιώνα.
Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου αντικατέστησε και κτίστηκε στη θέση της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Πίπη, το 1662, από τον Αρχιεπίσκοπο Νικηφόρο. Η θεμελίωση του ναού αναφέρεται και σε σχετική επιγραφή που βρίσκεται στην δυτική είσοδο του ναού.
Ο ναός είναι μονόκλιτος καμαροσκέπαστος με οξυκόρυφη καμάρα. Συνδυάζει μορφολογικά στοιχεία βυζαντινής και γοτθικής αρχιτεκτονικής, όπως τα οξυκόρυφα τόξα, τα σταυροθόλια, καθώς και τα οικόσημα που βρίσκονται πάνω από τη νότια και δυτική θύρα, τα οποία προέρχονται από ένα παλαιότερο κτίριο της περιόδου της φραγκοκρατίας-ενετοκρατίας.
Στο εσωτερικό του ναού ξεχωρίζουν οι τοιχογραφίες του 18ου – 19ου αιώνα που απεικονίζουν σκηνές της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, όπως και την ανακάλυψη του τάφου του Αποστόλου Βαρνάβα στη Σαλαμίνα. Επίσης ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο εικονοστάσι του 18ου αιώνα, το οποίο είναι από τα πιο εντυπωσιακά που υπάρχουν στο νησί.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος και Ευαγγελιστής είναι αδελφός του Ιάκωβου, επίσης μαθητής του Χριστού. Αποτέλεσε τον αγαπημένο μαθητή του Χριστού. Το προσωνύμιο Θεολόγος το πήρε επειδή στο τέταρτο Ευαγγέλιο αρχίζει με τις γνωστές λέξεις «Εν αρχή ην ο Λόγος…» έχοντας ως θέμα της θεότητα του Θείου Λόγου. Χαρακτηρίστηκε και ως ο Ευαγγελιστής της Αγάπης, καθώς σε όλα του τα έργα , περισσότερο από τους άλλους Ευαγγελιστές και Αποστόλους, κηρύσσει την αγάπη. Ο Ιωάννης κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Μικρά Ασία, εξορίστηκε στην Πάτμο και αναπαύτηκε εν ειρήνη στην Έφεσο στα πολύ βαθιά γεράματα. Στους Χριστιανούς άφησε το Ευαγγέλιο του, τρεις Καθολικές επιστολές και την Αποκάλυψη. Η μνήμη του εορτάζεται στις 8 Μαΐου και στις 26 Σεπτεμβρίου.
