Ο γοτθικός καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας σε αντιστοιχία με την εκκλησία της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη είναι αφιερωμένος στη Σοφία του Θεού. Κτίστηκε στα κατάλοιπα μιας μικρότερης βυζαντινής εκκλησίας, όπου σύμφωνα με μια παράδοση είχε κτιστεί με δωρεά του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού, κατόπιν παρότρυνσης της γυναίκας του Θεοδώρας. Με την άφιξη των Φράγκων στο νησί κατέστη αναγκαία η δημιουργία ενός ναού για την κάλυψη των λατρευτικών αναγκών των καθολικών του νησιού. Για το λόγο αυτό η βυζαντινή εκκλησία χαλάστηκε για να δημιουργηθεί ένας μεγαλοπρεπής ναός, ο οποίος όμως διατήρησε το ίδιο όνομα. Ο καθολικός αρχιεπίσκοπος Τιερού έθεσε τον πρώτο θεμέλιο λίθο. Λόγω του μεγέθους της, της έλλειψης χρημάτων αλλά και διαφόρων άλλων ιστορικών γεγονότων, όπως ήταν οι καταστροφικοί σεισμοί, η ανέγερση του ναού κράτησε πέρα των εκατόν χρόνων χωρίς ωστόσο να ολοκληρωθεί. Ο ναός φέρει πέντε παρεκκλήσια και εδώ γινόταν η στέψη και η ταφή των Φράγκων βασιλέων της Κύπρου.
Η εκκλησία της Αγίας Σοφίας είναι κτισμένη σε καθαρά γοτθικό ρυθμό, με έντονες επιρροές από τους ναούς της Γαλλίας, ιδιαίτερα από το ναό της Παναγίας των Παρισίων. Εξωτερικά και εσωτερικά ο ναός ήταν διακοσμημένος με πολύ σημαντικά δείγματα αρχιτεκτονικής γλυπτικής. Τρία από τα τέσσερα τόξα κοσμούνταν με τις ανάγλυφες μορφές βασιλέων, προφητών, αποστόλων και επισκόπων, ενώ οι υαλοπίνακες των παραθύρων απεικόνιζαν σκηνές από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Ο ναός εσωτερικά έφερε τοιχογραφίες. Κατά τη διάρκεια της Βενετοκρατίας ο ναός υπέστη μικροαλλαγές και επεμβάσεις, που υπήρξαν αναγκαίες λόγω των καταστρεπτικών σεισμών, όμως εξακολούθησε να διατηρεί ανόθευτη τη γοτθική τεχνοτροπία.
Αγαλματίδια από το ναό της Αγίας Σοφίας, τα οποία σήμερα εκτίθενται στο μεσαιωνικό μουσείο του κάστρου της Λεμεσού (Κολόσσι)
Η παραμόρφωση του ναού ήλθε με την μετατροπή του σε μουσουλμανικό τέμενος, όταν η Λευκωσία καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς το 1570. Κατά τη διάρκεια της εισβολής αρκετοί κάτοικοι της πρωτεύουσας, οι οποίοι συγκεντρώθηκαν στο ναό της Αγίας Σοφίας για προστασία, σφαγιάστηκαν από τους κατακτητές. Στο ναό, που κράτησε αρχικά την ονομασία του (τέμενος Αγίας Σοφίας), προστέθηκαν δυο μιναρέδες στο δυτικό τμήμα του, καταστράφηκαν ο πλούσιος γλυπτός διάκοσμος, οι τοιχογραφίες, οι οποίες επικαλύφθηκαν με άσπρο σοβά,καθώς και τα ταφικά μνημεία των Φράγκων βασιλέων και πριγκίπων. Το τζαμί αποτελούσε το μεγαλύτερο και σημαντικότερο θρησκευτικό κέντρο λατρείας για τους μουσουλμάνους της πρωτεύουσας και γύρω από αυτό συγκεντρώθηκε η οθωμανική αριστοκρατία της εποχής. Ο ναός το 1954 μετονομάστηκε σε τέμενος Σελιμιέ προς τιμήν του Σουλτάνου Σελίμ Β’ (1566 – 1574) επί εποχής του οποίου κατακτήθηκε η Κύπρος από τους Οθωμανούς. Την ίδια περίοδο ομώνυμο τζαμί είχε κτιστεί στην Αδριανούπολη , το οποίο θεωρήθηκε από τον αρχιτέκτονα του Σινάν, ως το καλύτερο του έργο και πως με αυτό ξεπέρασε την Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.
Απο το Παρατηρητήριο της Λήδρας μπορεί κανείς να αγναντέψει την κατεχόμενη Λευκωσία, ενώ μέσα απο παλιές γκραβούρες και φωτογραφίες δίνεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να γνωρίσει την ιστορία της πόλης.
Με την τουρκική εισβολή του 1974 το μεγαλοπρεπές αυτό οικοδόμημα βρίσκεται υπό την τουρκική κατοχή. Θεωρείται ένα από τα υψηλότερα οικοδομήματα της Λευκωσίας και δεσπόζει του τοπίου της ημικατεχόμενης πόλης.
