Η Γέννηση και το Πρώτο Λουτρό του Αχιλλέα: Απεικόνιση σε ψηφιδωτό στην "Οικία του Θησέα" στην Πάφο

Αρχαιολογικός Χώρος Πάφου

Ο Αχιλλέας ήταν γιος του Πηλέα , βασιλιά των Μυρμιδόνων στη Φθιώτιδα και της Θέτιδας, μιας από τις Νηρηίδες, θεότητας των νερών. Σύμφωνα με ένα μύθο η Θέτιδα προσπάθησε να κάνει το παιδί της αθάνατο, βουτώντας το στον ποταμό της Στύγας. Όμως πιάνοντας το από τη φτέρνα , το άφησε άτρωτο στο συγκεκριμένο σημείο. Ο Αχιλλέας απέκτησε έτσι το τρωτό σημείο του (αχίλλειος πτέρνα), έμβλημα της θνητότητάς του. Τελικά ο ημίθεος ήρωας της Ιλιάδας βρίσκει το θάνατο από το βέλος του Πάρη, που τον βρίσκει στη φτέρνα, στη διάρκεια του Τρωικού πολέμου. Από το συγκεκριμένο μύθο παρέμεινε η φράση αχίλλειος πτέρνα, θέλοντας να τονίσουμε το αδύναμο σημείο κάποιου.

Η Γέννηση και το Πρώτο Λουτρό του Αχιλλέα σε ψηφιδωτό στην Πάφο

Μια παραλλαγμένη παρουσίαση της Γέννησης και του πρώτου Λουτρού του Αχιλλέα παρουσιάζεται σε ψηφιδωτό στην «Οικία του Θησέα» στον αρχαιολογικό χώρο της Πάφου. Το ψηφιδωτό αποτελεί μια μεταγενέστερη προσθήκη (5ος αιώνας μ.Χ.) στην κύρια αίθουσα της έπαυλης που χρησίμευε σαν χώρος παρουσίασης των ακροάσεων του κυβερνήτη. Η συγκεκριμένη παράσταση της Γέννησης και του Λουτρού του Αχιλλέα σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση σε αντίθεση με τις τρεις άλλες παραστάσεις, από τις οποίες σώζονται υπολείμματα και που πιθανόν να απεικόνιζαν σκηνές από τη ζωή του μυθικού ήρωα.

Η Γέννηση και το Πρώτο Λουτρό του Αχιλλέα σε ψηφιδωτό στην Πάφο

Η σκηνή στο ψηφιδωτό παρουσιάζει στο κέντρο τη Θέτιδα, να είναι μισοξαπλωμένη και στα αριστερά να βρίσκεται ο σύζυγος της, ο Πηλέας. Στην αριστερή πλευρά μια τροφός, η Ανατροφή, κρατά τον νεογέννητο Αχιλλέα και ετοιμάζεται να τον βουτήξει σε μια μεγάλη κυλινδρική λεκάνη με νερό. Δίπλα από την Ανατροφή στέκεται μια άλλη γυναίκα, η Αμβροσία, η οποία φέρνει νερό μέσα σε μια χρυσή υδρία. Πίσω από τον Πηλέα βρίσκονται οι τρεις μοίρες η Κλωθώ, η οποία κρατά αδράχτι και ρόκα , η Λάχεσις κρατά δίπτυχο και τέλος η Άτροπος που έχει στα χέρια της μια ανοικτή περγαμηνή, στην οποία βρίσκεται γραμμένη η μοίρα του Αχιλλέα. Η πρώτη Μοίρα η Κλωθώ είναι αυτή που γνέθει το νήμα της ζωής ( το παρόν), η δεύτερη η Λάχεσις το ξετυλίγει και καθορίζει το τι θα λάχει στον καθένα (το παρελθόν) και τέλος η Άτροπος κόβει, όταν έρθει η ώρα, το νήμα της ζωής (το μέλλον). Η συγκεκριμένη παράσταση θυμίζει ένα αντίστοιχο ψηφιδωτό του λουτρού του νεογέννητου Διόνυσου που συναντάται στην «Οικία του Αιώνα», αλλά και μεταγενέστερα την βυζαντινή εικονογράφηση της Γέννησης και του πρώτου Λουτρού του Χριστού.

Η Γέννηση και το Πρώτο Λουτρό του Αχιλλέα σε ψηφιδωτό στην Πάφο

Το ψηφιδωτό με το Λουτρό του Αχιλλέα έχει και συμβολικό χαρακτήρα, καθώς συμβολίζει την μάταιη προσπάθεια του ανθρώπου να αποκτήσει την αθανασία. Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες οι τρεις Μοίρες καθόριζαν τη ζωή των ανθρώπων από τη γέννησή τους. Δύσκολα κάποιος μπορούσε να ξεφύγει από την μοίρα του παρόλο που σε κάποια φάση της ζωής του μπορούσε να επιλέξει το τι θέλει να κάνει. Ακόμη και οι ολύμπιοι θεοί μπορούσαν να τροποποιήσουν θετικά ή αρνητικά την μοίρα των ανθρώπων, ήταν όμως αδύνατο με την παρέμβαση τους να αλλάξουν το τέλος τους. Μια τέτοια περίπτωση ήταν και ο Αχιλλέας όπου μια προφητεία έλεγε ότι είτε θα ζούσε μια μακρά και ανιαρή ζωή είτε θα πέθαινε νέος επιτυγχάνοντας αιώνια δόξα. Ο μυθικός ήρωας, με παρότρυνση της μητέρας του επέλεξε να φύγει μακριά και να πάει στο ανάκτορο του βασιλιά της Σκύρου, Λυκομήδη, προκειμένου να μην συμμετάσχει στον Τρωικό πόλεμο. Τελικά όμως, μετά από την συνάντηση που είχε με τον Οδυσσέα, επιλέγει να συμμετάσχει στην εκστρατεία γνωρίζοντας ότι θα τον βρει η μοίρα του θανάτου. Επιλέγει το κλέος, τον ένδοξο θάνατο στο πεδίο της μάχης, ώστε να μείνει αλησμόνητη η φήμη του στις επόμενες γενιές.

Αρχαιολογικός Χώρος Πάφου